مهارت خواندن (Reading) معمولا آن بخشی از آزمون است که فکر می‌کنیم با آن هیچ مشکلی نداریم و حتما نمره کامل را از آن خواهیم گرفت. اما واقعیت این است که درک مطلب (Reading Comprehension) فرآیندی نسبتا پیچیده بوده که به تمرکز و هماهنگی کامل بخش‌های مختلف مغز نیاز دارد.

به همین خاطر است که ما معمولا بیشتر محتوای یک متن را می‌فهمیم، اما گاهی از درک مفهوم درونی بعضی پاراگراف ها عاجزیم.

خوشبختانه، همه کسانی که در کلاس‌های انگلیسی شرکت می‌کنند می‌توانند مهارت Reading خود را با رعایت نکاتی بهبود دهند.

درک مطلب (Reading Comprehension) چیست؟

درک مطلب یعنی فهمیدن معنی یک متن و پیامی که نویسنده آن سعی می‌کرده به ما برساند. برای خواندن یک متن، مغز باید هم معنی اصلی کلمات را درک کند، هم ارتباط آنها را و هم مفهوم مخفی پشت سر آن کلمات و جملات که باعث می‌شوند متن به عنوان یک “کل” معنی پیدا کند نه به شکل انبوهی از کلمات به هم چسبیده.

متن‌ها و جملات زیادی در انگلیسی وجود دارند که یک معنی ظاهری دارند و یک معنی درونی و پنهان که درک دومی به جز با تمرین و خواندن متن‌های فراوان امکان پذیر نیست.

اهمیت درک مطلب در کجاست؟

با وجود آنکه درک دقیق مطلب گاهی دشوار می‌شود، اهمیت آن همچنان پابرجاست. تقویت مهارت خواندن (Reading) و درک مطلب (Comprehension) هم در کار و محیط‌های آکادمیک بسیار به درد شما می‌خورد و هم در صورتی که بخواهید از مطالعه یک درک مطلب (Reading Comprehension) در جنبه‌های فراوانی از زندگی اهمیت فراوانی دارد، از جمله:

• خواندن، فهمیدن و تحلیل کردن متن‌ها در کلاس زبان انگلیسی
• خواندن و فهمیدن متن‌های درسی دیگر چه مربوط به تاریخ باشند، چه ریاضی و چه علوم
• خواندن و درک فرم نوشتاری اتفاقات، مثل اخبار در روزنامه‌ها یا اینترنت
• درست فهمیدن فرم‌های نوشتاری محتوای مربوط به محیط کار مثل گزارش‌ها، یادداشت‌ها و تحلیل‌ها
• لذت بردن از ادبیات انگلیسی در اوقات فراغت.

سه قدم برای تقویت مهارت خواندن و درک مطلب

برای بهبود درک مطلب، باید هم به جنبه جدی و آکادمیک این مهارت توجه داشته باشید و هم به قسمتی از آن که به لذت مطالعه یک کتاب داستان مربوط است.

حداقل دو یا سه ساعت در هفته را به تمرین خواندن اختصاص دهید. به ساختارها توجه کنید، کلمات جدید و کاربرد آنها را یاد بگیرید و تست‌های درک مطلب بزنید. دو تا سه ساعت دیگر را هم بگذارید برای لذت بردن از مطالعه، یعنی با آرامش هر متنی که دوست دارید در دست گرفته و بدون توجه به کلمات جدید تنها برای وقت گذرانی آن را بخوانید.

و اما قدم‌های اصلی که برای تقویت مهارت خواندن (Reading) و درک مطلب (Comprehension) باید بردارید:

قدم اول: درک درستی از وضعیت فعلی خود داشته و مدام آن را ارزیابی کنید.

قبل از تقویت مهارت درک مطلب، باید بدانید وضعیت فعلی شما چطور است و در کجاها محدودیت دارید.

خواندن متن‌های گوناگون را امتحان کنید: کتاب‌ها، مقاله‌‎ها، اخبار یا هر نوع محتوای متنی که ممکن است برای شما چالش برانگیز باشد. این متن‌ها را به صورت عادی بخوانید و به این توجه کنید که بعد از چه مدت خسته شده یا تمرکز خود را از دست می‌دهید.

اگر برای مثال این اتفاق بعد از 20 دقیقه می‌افتد، باید هدف بعدی خود را روی این بگذارید که بتوانید 22 دقیقه بدون مشکل مطالعه کنید. با تمرین مستمر باید به جایی برسید که حدود 2 ساعت با تمرکز و آرامش کامل با متن‌های نسبتا مشکل کار کنید.

شاید هم متوجه شوید که مشکلات شما در درک مطلب ارتباطی به زمان نداشته و بیشتر به خودِ متن مربوط هستند. شاید درک المان‌های کلیدی مطلب، مفهوم درونی آن یا تشبیه‌ها و نمادهای داخل متن برای شما سخت باشند که در این صورت توصیه می‌کنیم نکات انتهایی متن را هم حتما بخوانید!

تقویت مهارت Reading به زمان و تمرین نیاز دارد، اما داشتن درک صحیحی از وضعیت فعلی و نقاط قوت و ضعف، اولین قدم در این راه است.

قدم دوم: دایره واژگان (Vocabulary) خود را گسترش دهید.

مهارت‌ های خواندن و درک مطلب ترکیبی هستند از واژگان (Vocabulary)، موضوع متن (Context) و ارتباط بین کلمات. پس قبل از آنکه بخواهید متن را به صورت یک کل درک کنید، باید بتوانید با تک تک کلمات ارتباط برقرار کنید.

البته واقعیت این است که در بیشتر متن‌ها از جمله قسمت‌های Reading آزمون های بین المللی، همیشه کلمات جدید وجود دارند و نیازی هم نیست حتما آنها را در دیکشنری چک کنید چون می‌توانید معنی آنها را با توجه به محتوای متن بفهمید.

وقتی مشغول مطالعه هستید، خود را با دیکشنری درگیر نکنید. تنها زیر کلمات جدید خط بکشید و پاراگراف را تمام کنید. بعد از آنکه مطالعه شما تمام شد، کلمات جدید را در دیکشنری چک کنید و خودتان با آنها جمله‌های جدید بسازید.

هفته‌‎ای دو یا سه بار خود از خودتان کوییز بگیرید تا ببینید کلمات جدید را به خوبی یاد‌ گرفته‌اید یا نه.

توجه داشته باشید که صرفا حفظ کردن کلمات جدید کاری تقریبا بیهوده بوده و زمانی جواب می‌دهد که با تمرین و ساختن جمله همراه شود. برای آشنایی بیشتر با موضوع، توصیه می‌کنیم مطلب قبلی ما را هم درباره گسترش دایره واژگان (Vocabulary) بخوانید.

قدم سوم: از خواندن لذت ببرید!

بهترین راه تقویت مهارت خواندن (Reading)، تمرین است و بهترین نوع آن، تمرینی است که از آن لذت ببرید. لذت بخش بودن کار است که باعث می‌شود انگیزه لازم برای ادامه آن را پیدا کنید و دائما با آن درگیر باشید.

لذت بردن از مطالعه را با خواندن متن‌هایی شروع کنید که متناسب با سطح شما هستند و چندان شما را به چالش نمی‌کشند. این کار فشار را از روی شما برداشته و به شما حس خوبی می‌دهد.

بعد از اینکه آرامش و اعتماد به نفس لازم را کسب کردید، پا را یک قدم فراتر گذاشته و بروید سراغ متن‌ها یا داستان‌های گوناگون حتی اگر احساس می‌کنید درک بعضی از قسمت‌های کتاب سخت یا حتی غیر ممکن است، تنها از آن قسمت‌هایی که متوجه می‌شوید لذت ببرید! این کار را ادامه دهید تا متوجه شوید در مدت نه چندان طولانی مهارت خواندن شما چقدر بهبود پیدا کرده است.

 پنج نکته تکمیلی، برای بهتر خواندن

تقویت دایره واژگان و تمرین مستمر اصلی‌ترین راه‌ های تقویت مهارت Reading هستند، اما نکات ریزتری هم وجود دارند که با رعایت آنها در هنگام مطالعه می‌توانید متن‌های مختلف را بهتر درک کنید. با هم مرور می‌‎کنیم:

نکته 1: همان لحظه که گیج شدید، خواندن را متوقف کرده و سعی کنید آنچه خوانده‌اید جمع بندی کنید.

در هنگام مطالعه، طبیعی است که گاهی تمرکز خود را از دست بدهیم. در چنین موقعیتی، یک لحظه صبر کنید و به این فکر کنید که متن تا اینجا درباره چه موضوعاتی صحبت کرده و شما از آن چه فهمیده‌اید؟

جمع بندی خود را با متنی که پیش رویتان است مقایسه کنید. تا کجای متن را متوجه شده‌اید؟ از کجا به بعد از دستتان در رفته؟ شاید لازم باشد چند خط یا یکی دو پاراگراف بالاتر بروید و دوباره شروع به خواندن کنید.

نکته 2: گاهی متن‌ها را بلند بلند بخوانید.

گاهی در هنگام خواندن یک متن، به یک بن بست می‌رسیم. این بن بست معمولا جمله‌ای ترکیبی و طولانی و حاوی کلمات مشکل است. گاهی اوقات هم شما خسته شده‌اید و در آن لحظه کشش لازم برای درک آن جمله را ندارید.

در چنین واقعی، خواندن آن جمله به صدای بلند شما از آن فضا بیرون آورده و به درک بهتر پیام آن جمله کمک می‌کند. امتحان کنید!

نکته 3: از تکنیک‌های مرور کردن سریع بهره بگیرید.

برای بهتر فهمیدن یک نوشته، لازم نیست حتما آن را “بجوید” و با دقت به تک تک کلمات آن بپردازید. به خودتان کمی آزادی عمل بدهید! متن را به شکلی بخوانید که بهتر با آن ارتباط برقرار می‌کنید. اولویت را بگذارید روی درک پیام جملات، نه ترجمه لغت به لغت آنها. برای بار اول، متن را به صورت روزنامه‌وار بخوانید تا متوجه شوید موضوع چیست و صحبت درباره چه مسائلی است. بار دوم، می‌توانید با توجه به سوالاتی که از شما بپرسیده شده به دنیال جواب بگردید.

گاهی بعضی قسمت‌ها را دو یا چند بار بخوانید. دوباره خوانی همیشه به شما کمک می‌کند چیزی را متوجه شوید که در بار اول به چشمتان نخورده بود.

نکته 4: در متن بالا و پایین بروید.

لازم نیست متن‌ها را همیشه از ابتدا تا انتها به صورت خطی بخوانید. گاهی از روی بعضی از جملات بپرید. در متن بالا و پایین بروید. درک مطلب در همه افراد یکسان نیست و ذهن بیشتر ما هم به صورت خطی و مستقیم کار نمی‌کند.

نکته 5: درباره محتوای متن با یک نفر دیگر صحبت کنید (حتی با یک دوست خیالی!).

بحث کردن درباره یک موضوع با یک شخص دیگر، همیشه به درک بهتر آن کمک می‌کند. در فضای کلاس قطعا این امکان را در اختیار دارید که بعد از خواندن متن با همکلاسی خود صحبت کنید. وقتی مجبور باشید چیزی که خوانده‌اید را برای کس دیگری توضیح دهید، حتما آن را بهتر خواهید خواند.

حتی اگر تنها هستید، سعی کنید محتوای متن را برای یک نفر خیالی (مثلا یک عروسک که داخل اتاق است) توضیح دهید. نتایج این کار شگفت انگیز است، چون صحبت کردن درباره یک موضوع همیشه به شما کمک می‌کند خودتان هم آن را بهتر متوجه شوید.

نتیجه نهایی

تقویت مهارت خواندن به زمان و انرژی نیاز دارد، اما شدنی است. کافی است صبور باشید، نکات بالا را رعایت کنید و زمانی که احساس می‌کنید کارها به خوبی پیش نمی‌روند کنترل خود را از دست نداده و از آنچه “درک می‌کنید” لذت ببرید.

تمرین مستمر باعث می‌شود خواندن رفته رفته برای شما آسان‌تر شده و تبدیل به فعالیتی لذت بخش شود. شاید این تمرین‌ها در ابتدا آسان نباشند، اما بعد از مدتی خواهید توانست “لذت بدون زحمت خواندن” را بچشید و در آن زمان خواهید فهمید که این تلاش ‌ها جای دوری نرفته‌اند!