نرم افزارهای ترجمه بهتر هستند یا ترجمه طبیعی؟
شاید تا چند سال پیش وقتی بحثی از ترجمه می‌شد در ذهن ما تصویر تعداد زیادی دیکشنری کنار یک نفر که اتفاقاً عینک هم داشت و در حال ترجمه بود شکل می‌گرفت، اما حالا چه؟ شاید اولین چیزی که به ذهن ما می‌رسد، نرم افزارهای ترجمه و مترجم گوگل یا همان گوگل ترنسلیت باشند.
ترجمه توسط انسان را ترجمه طبیعی می‌گویند و ترجمه توسط کامپیوتر یا دستگاه‌های هوشمند دیگر را ترجمه نرم‌افزاری می‌گویند.
شما از کدام نوع ترجمه استفاده می‌کنید؟ اگر در یادگیری زبان انگلیسی موفق بوده‌اید و بخواهید متنی را ترجمه کنید سراغ کدام‌یک می‌روید؟
در انتها به چند سؤال در این زمینه پاسخ می‌گوییم و دورنمای نرم افزارهای ترجمه را در جهان بررسی خواهیم کرد.
ترجمه طبیعی یا نرم افزاری؟ کدام بهتر است؟
این سؤال پرسش بنیادین مبحث ترجمه است. بسیاری از مترجمان این پرسش را در مجامع مختلف مطرح می‌کنند و عموماً بحث‌های علمی و جالبی در این حوزه انجام می‌شود و تعداد مقالات زیادی هم در این حوزه نوشته‌شده است.
ویژگی‌های ترجمه طبیعی و ترجمه نرم‌افزاری
در ابتدا برای درک ساختار بحث و درک کلی‌تر از موضوع به سراغ تعاریف و ویژگی‌های هرکدام از اقسام ترجمه می‌رویم و با بیان ویژگی‌های آنها سپس به مقایسهٔ این دو می‌پردازیم.
** ترجمه طبیعی
مقصود از عبارت ترجمه طبیعی این نیست که به طورکلی از کامپیوتر یا ابزارهای دیجیتال برای ترجمه کمک نگیریم، بلکه به این معناست که عامل انسانی تصمیم‌گیرندهٔ اصلی است.
در ترجمه طبیعی، عامل انسانی لغت‌های مناسب را انتخاب کرده، در جمله جایگذاری می‌کند و سپس بر الفبای موضوع سوار شده و بازهم کلمات مناسب‌تر و نزدیک‌تر به بحث را پیدا می‌کند.
مترجم طبیعی می‌تواند از انواع و اقسام نرم افزارهای ترجمه برای ترجمهٔ لغات استفاده کند ولی درنهایت پختگی و صحیح بودن جملات بر عهدهٔ مترجم است.
بسته به نوع محتوا، زمان نگارش، مخاطب، سبک نگارش نویسنده، موضوع محتوا و رشته و زمینهٔ تخصصی آن چینش کلمات برای مترجم طبیعی متفاوت است.
به‌طور مثال متنی که برای کودکان نوشته شده را اگر با نگارشی پیچیده و دشوار ترجمه کنیم کار به طور کلی اشتباه انجام شده است، هر چند مفهوم جملات به‌درستی ترجمه شده باشند.
مزایا و معایب ترجمه طبیعی
ترجمه طبیعی در حالت کلی به دلیل عامل انسانی آن بسیار روان و دقیق است، مشکلاتی که ناشی از درک متن هستند در این ترجمه‌ها وجود ندارد و عموماً می‌توان هر متنی را به‌خوبی درک کرد. متن ازنظر علائم سجاوندی نیز کاملاً بهینه است و از همین رو صحت و اعتبار بیشتری به نوشته می‌بخشد.
ترجمه طبیعی معایبی نیز دارد که یکی از آنها سرعت کم آنها و گاهی خطای عامل انسانی است. اگر اولیت و تمرکز اصلی بر سرعت ترجمه باشد، معمولا نرم افزارهای ترجمه به ترجمه طبیعی ترجیح داده می‌شوند.
** نرم افزارهای ترجمه
امروزه نرم افزارهای ترجمه در هر زمانی و به صورت آنلاین یا آفلاین جملات و حتی متون را ترجمه می‌کنند.
نرم افزارهای ترجمه از جمله گوگل ترنسلیت، قواعد گرامری هر زبان را تا حد زیادی تشخیص داده و با توجه به آن جملات و عبارات را ترجمه می‌کنند و زبان مقصد را نیز با توجه به قواعد آن تحویل می‌دهند.
بیشتر ما برای ترجمه انگلیسی به فارسی از این نرم‌افزارها و مخصوصاً مترجم گوگل استفاده می‌کنیم.
نرم افزارهای ترجمه درحالی‌که بسیاری از زبان‌ها را پشتیبانی می‌کنند و به‌صورت همزمان تحویل می‌دهند دارای برخی مشکلات نیز هستند.
برای نرم‌افزارهای ترجمه، سبک شناسی تعریف نشده و به‌طور کامل با این مفهوم بیگانه‌اند. برای مثال، اگر لحن نوشته کاملاً تند و زننده باشد هم نرم افزار قادر به تشخیص آن نیست.
محاوره و متون روزنامه‌ای به دلیل استفاده از کلمات و اصطلاحات محاوره‌ای و ناشناس و یا اصطلاحات روزنامه‌ای خودساخته معمولاً با نرم‌افزار به‌خوبی ترجمه نمی‌شود.
مزایا و معایب ترجمه نرم‌افزاری
ترجمه نرم‌افزاری به‌شدت در حال گسترش است، افرادی که در حوزهٔ تولید این نرم‌افزارها هستند روزبه‌روز الگوریتم‌های پیچیده و پیشرفته‌تری برای تشخیص متون و ترجمهٔ دقیق ارائه داده و به کار می‌برند.
ترجمهٔ نرم‌افزاری سریع بوده و خطای عامل انسانی در آن کم است. نمی‌توان گفت که نرم‌افزارها خطای انسانی ندارند چراکه برنامهٔ آنها توسط برنامه نویسان نوشته‌شده و اصولاً تعداد زیادی انسان در حوزهٔ تولید این نرم‌افزارها بوده‌اند.
در نرم افزارهای ترجمه نظیر گوگل ترنسلیت پشتیبانی از چند زبان مختلف وجود دارد، درحالی‌که شاید نتوان به‌راحتی یک مترجم زبان غیر از انگلیسی مانند ژاپنی یا روسی را پیدا کرد تا کار ترجمه را برای ما انجام دهد.
چند ایراد در نرم‌افزارهای ترجمه بسیار شاخص است که یکی از آنها این است که به دلیل گسترش زیاد زبان و پویایی آن نمی‌تواند آن را کامل پوشش دهد این است که نرم‌افزارهای ترجمه نمی‌توانند به‌سرعت خود را با تغییرات زبانی وفق دهند.
ایراد دیگری که عموماً گرفته می‌شود عدم‌تشخیص برخی از لغات ترکیبی در زبان‌های مختلف است، عدم شناسایی برخی قواعد گرامری جدید هر زبان نیز از ایرادات این نرم‌افزارها هستند.
درصورتی‌که بتوان از این نرم‌افزارها به‌درستی استفاده کرد می‌توانند مفید و سودمند باشند.
آیا نرم افزارهای ترجمه باعث بیکاری مترجم ها می‌شوند؟
این مسئله ای است که معمولاً در مجامع ترجمه و جلسات بیشتر به آن اشاره می‌شود و معمولاً جواب درست و واضحی نیز به آن داده نمی‌شود.
در برخی موارد به دلیل استفاده از نرم‌افزارهای ترجمه، کاری که می‌تواند برای یک مترجم به وجد بیاید به‌راحتی از بین برود، یا اینکه در برخی موارد با تکیه‌بر این نرم‌افزارها کارهای ترجمه را خودمان انجام می‌دهیم و موارد تصحیحی را در ترجمهٔ نرم‌افزاری به وجود می‌آوریم و متن نسبتاً روان و دقیقی تحویل می‌گیریم.
اما این نظر که باعث کم شدن کار مترجم می‌شود اشتباه است چراکه ترجمه با ادراک بالا از نرم‌افزارهای ترجمه برنمی‌آید و هنوز هم نمی‌توان متن‌های پیچیده را با نرم‌افزار ترجمه کرد.
قدرت مترجم طبیعی در اینجا مشخص می‌شود که می‌تواند هر متنی در سبک نوشتاری را ترجمه کند. ترجمهٔ نرم‌افزاری بیشتر برای متون عمومی و ساده خوب است که درک آنها نیاز به تلاش زیادی ندارد.
حوزهٔ تولید نرم افزارهای ترجمه جایی است که مترجمین می‌توانند در آنجا فعالیت کنند و از این نظر نرم‌افزارهای ترجمه برای مترجمین نوعی کارآفرینی نیز می‌کنند.
آیا نرم‌افزارهای ترجمه در آینده می‌توانند به‌طور کامل جایگزین ترجمهٔ طبیعی شوند؟
سؤال اساسی مبحث ترجمهٔ نرم‌افزاری این است که آیا می‌توان با هوش مصنوعی به قدرتی نظیر مغز انسان رسید و دیگر نیازی به انسان برای ترجمه نباشد؟
ازنظر بسیاری چون زبان را انسان تولید می‌کنند و تغییر می‌دهد هوش مصنوعی همواره چند قدم عقب‌تر از انسان خواهد بود و نمی‌تواند جایگزین شود.
دستهٔ دوم بر این اعتقادند که نرم‌افزارهای ترجمه روزبه‌روز بهتر و پراستفاده‌تر می‌شوند و شاید اگر کیفیت متن در آینده چندان مهم نباشد این جایگزینی صورت می‌گیرد.
دسته‌ای دراین‌باره به کارکرد اصول ترجمهٔ دقیق در نرم‌افزارها معتقدند و باور دارند که اگر مترجمین و مطالعات ترجمه به‌صورت روزانه و آپدیت شده در نرم‌افزارهای ترجمه به کار گرفته شود ترجمهٔ نرم‌افزاری آیندهٔ خوبی خواهد داشت و از طرف موجب بیکار شدن مترجمین نیز نمی‌شود.
البته مطالعات ترجمه یکی از رشته‌های بسیار حساس و زمینه‌های بسیار پایه‌ای زبان است که در دانشگاه‌ها در مقاطع ارشد و دکترا ارائه می‌شود.
نتیجه گیری:
در حال حاضر هر دودستهٔ ترجمهٔ طبیعی و ترجمهٔ نرم‌افزاری در صنعت ترجمه فعال‌اند و هرکدام ویژگی‌های خاص خود رادارند، ترجمهٔ طبیعی دقت و خوانایی متن را در دستور کار دارد و تمام سعی مترجمین این است که بتوانند متن باکیفیت و قابل‌درکی تولید کنند و همچنین با مطالعات سبک نوشتاری و مخاطبین و … متن را متناسب با اتمسفر آن ترجمه کنند.
نرم افزارهای ترجمه که در این حوزه فعالیت می‌کنند بیشتر بر سرعت ترجمه دقت دارند و اواخر مطالعات ترجمه نیز در آنان دخالت دارد و ایرادات متنی و محتوایی را کم کرده‌اند، اما همچنان در تشخیص درست برخی کلمات ترکیبی و یا جملات و متون اشکال‌دارند، لحن متن را نمی‌شناسند و نمی‌توانند متناسب با فضای نوشته ترجمه حرکت کنند.
یکی از سؤالات اساسی این زمینه نیز که قابلیت جایگزین شدن ترجمهٔ نرم‌افزاری با ترجمهٔ طبیعی است فعلاً بدون جواب مانده و باید منتظر ماند و دید که آیا این امکان در آینده اتفاق می‌افتد یا خیر.
من از چند تا نرم افزار استفاده کردم یه متن تخصصی راجع به الکترونیک میخواستم معنی کنم همش معانی و کلمات اشتباه بهم نشون میداد تصمیم گرفتم از دیکشنری که معرفی کرده بودید تو مطالب قبلیتون استفاده کنم و خیلی بهتر از نرم افزار ها جواب گرفتم
امنیت فایل هایی که برای ترجمه فرستاده میشن به نیروی انسانی بهتر از نرم افزار هاست
درود. بنظر من ترجمه طبیعی مسلما اگر کیفیت برامون مهم باشه خیلی بهتر از ترجمه نرم افزاریه… نرم افزار ترجمه میتونه ابزار خوبی برای کمک به مترجم طبیعی یا انسانی باشه… ممنون، خیلی خوب به تفاوت این دو اشاره کردید…